Marszałek Województwa Śląskiego Wojciech Saługa, Marszałek Województwa Opolskiego Szymon Ogłaza, Wojewoda Śląski Marek Wójcik, Wojewoda Opolska Monika Jurek zapraszają na obchody 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej, które odbędą się w dniu 26 stycznia 2025 r.
Program uroczystości
Program uroczystości w dniu 26 stycznia 2025 roku:
- godz. 12.00 – msza św. w Archikatedrze pw. Chrystusa Króla przy ul. Plebiscytowej 49a w Katowicach,
- godz. 13.15 – złożenie kwiatów pod bramą obozu „Zgoda” w Świętochłowicach,
- godz. 14.00 – oficjalne uroczystości wraz ze złożeniem kwiatów pod pomnikiem w Bytomiu – Miechowicach,
- godz. 14:30 – rekonstrukcja masakry ludności cywilnej w Miechowicach,
- godz. 16.00 – wizyta w Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSRR w 1945 w Radzionkowie.
Wspólne upamiętnienie
Obchody odbędą się pod Honorowymi Patronatami Marszałka Sejmu RP i Marszałek Senatu RP.
O godzinie 14.30 odbędzie się IX Edycja Widowiska Historycznego „Walki o Miechowice” organizowana przez Stowarzyszenie na Rzecz Zabytków Fortyfikacji Pro Fortalicium. Rekonstruktorzy historyczni jak co roku pojawią się na terenie Bytomia – Miechowic na ulicy Stolarzowickiej 19. Współorganizatorem wydarzenia jest także Miasto Piekary Śląskie, a zaprasza na nie Sława Umińska-Kajdan – Prezydent Piekar Śląskich.
Kształtowanie tożsamości regionalnej i kontrowersje historyczne
W przestrzeni publicznej Górnego Śląska mocno funkcjonuje wykreowane po 1989 roku pojęcie tzw. Tragedii Górnośląskiej. Termin ten, natury publicystycznej, używany jest głównie przez dziennikarzy, publicystów, oraz organizacje śląskie. Stanowi ważny element kształtowania tożsamości regionalnej. Bardzo ostrożnie podchodzą do niego historycy.
Nawiązuje do wydarzeń końca II wojny światowej i lat następnych. Pod tym terminem kryją się więc zbrodnie wojenne Armii Czerwonej dokonane w 1945 r. na Górnym Śląsku tuż po wkroczeniu na ten obszar (mordy na cywilach, gwałty, rabunki, podpalenia i dewastacje mienia), a także instytucjonalne wywożenie z tego regionu na Wschód jako łupów maszyn, surowców, oraz grupy blisko 50 tys. mężczyzn do pracy przymusowej w ZSRS.
Do tego bardzo nieostrego pojęcia zalicza się także działalność polskich komunistów, szczególnie aparatu represji i powołanie karnych obozów pracy wśród których najbardziej znane są te umiejscowione w Świętochłowicach Zgodzie, Mysłowicach, oraz Łambinowicach. Od 2010 r., Tragedia Górnośląska stała się przedmiotem oficjalnej polityki upamiętniania w regionie, a wyrazem tego było podjęcie przez władze samorządowe województwa śląskiego i rok później opolskiego uchwały o obchodach Dnia Tragedii Górnośląskiej (ostatnia niedziela stycznia każdego roku).
Generalnie części składowe tego pojęcia jak i okres kiedy się owa tragedia rozgrywała są bardzo płynne i różnorako definiowane. O ile początek opisywanego zjawiska jest wyznaczany przez wszystkich jednakowo – rok 1945, to koniec już budzi spory. Jedni zamykają Tragedię Górnośląską w ramach wydarzeń 1945 roku, inni jej kres widzą w 1948 roku, a są też zwolennicy owego limes wyznaczonego na 1956 rok.