Dlaczego system gospodarki odpadami komunalnymi w mieście jest drogi? W Piekarach Śląskich za odpady komunalne może nie płacić nawet 2000 mieszkańców. Miasto traci rocznie na tym blisko milion złotych. Także Śląski Związek Gmin i Powiat przygotował informacje pokazujące, jak kształtują się koszty systemu segregacji odpadów.
Dane GUS i Eurostatu pokazują, że na przestrzeni ostatnich 15 lat ilość produkowanych w Polsce odpadów wzrosła o około 40 proc. Z przeprowadzonych analiz wynika, że ten trend wzrostowy będzie się utrzymywał.
W codziennym funkcjonowaniu konsumujemy coraz więcej różnego typu produktów w coraz większych opakowaniach (często wielomateriałowych). To oznacza, że średnio każdego miesiąca wytwarzamy coraz więcej odpadów. Z kolei wzrost ilości wytworzonych śmieci równa się wzrostowi wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zależność w tym zakresie – mówiąc w pewnym uproszczeniu – jest podobna do domina, jeśli wytworzyliśmy więcej odpadów, to większą ich ilość trzeba odebrać z naszych nieruchomości, większą przetransportować do odpowiedniej instalacji, większą poddać procesowi doczyszczenia i selekcji, i wreszcie, zdecydowanie większą odpowiednio przetworzyć. Zależność ta ma charakter obiektywny i występuje nie tylko w Polsce, ale w innych krajach Europy.
To wszystko, o czym mówimy, jest niestety niechlubnym symbolem obecnych czasów. Mówiąc kolokwialnie: wszystkiego mamy w nadmiarze. Jednak nie jesteśmy w stanie tym nadmiarem dóbr czy usług odpowiednio zarządzać, tak aby zaspokoić w równym stopniu potrzeby wszystkich członków naszych wspólnot lokalnych i w szerszym ujęciu całej ludzkości. Oczywiście fakt zwiększonej konsumpcji, który już nikogo nie zaskakuje, to wierzchołek góry lodowej przyczyn generalnego wzrostu wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Opłaty rosną, gdyż cały system funkcjonowania gospodarki odpadami w Polsce drożeje.
W większości gmin w Polsce w ostatnich kilku latach, a zwłaszcza w minionym roku nastąpił znaczny wzrost opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi (o 100%, w przypadku niektórych gmin nawet o 300%).
Podstawowe zasady:
Gmina nie może na systemie gospodarki odpadami zarabiać, a dopłacanie do systemu jest możliwe warunkowo (możliwość ta została wprowadzona tegoroczną (2021 r.) nowelizacją przepisów – system powinien być tak skalkulowany, aby wszystkie jego koszty były pokryte z opłat uiszczanych przez wszystkich mieszkańców.
Wysokość opłaty w ramach każdego przetargu kalkulowana jest w oparciu o liczbę mieszkańców gminy, ilość wytwarzanych odpadów, tworzenie i utrzymywanie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych oraz obsługi administracyjnej tego systemu. W kalkulacji tej zawsze jest odniesienie do pogłębionej analizy dochodów i wydatków w tym systemie z poprzednich lat.
Wysokość opłaty ustalają rady poszczególnych gmin, uwzględniając przede wszystkim specyfikę danego samorządu (gmina wiejska, wiejsko-miejska, miejska), kwestię dostępu do instalacji zagospodarowujących odpady komunalne, zastosowane w nich technologie czy liczbę mieszkańców.
Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi – co się pod nią kryje?
- koszty odbioru i transportu odpadów sprzed nieruchomości do odpowiedniej instalacji (w przypadku bardziej rozległych gmin, to czasem nawet 20 kilometrów);
- koszty przetwarzania i odzysku w instalacji, a w przypadku odpadów zmieszanych ich unieszkodliwiania;
- koszty tworzenia i utrzymywania punktów selektywnego zbierania odpadów;
- koszty obsługi administracyjnej;
- koszty edukacji ekologicznej dotyczącej między innymi prawidłowej segregacji;
- koszty wyposażenia nieruchomości w worki do zbierania odpadów lub pojemniki (oraz ich utrzymania w odpowiednim stanie) – gminy w tym zakresie stosują różne rozwiązania, dostosowane do lokalnych uwarunkowań.
- w przypadku niektórych gmin, również koszty związane z likwidacją dzikich wysypisk.