W roku 1277 Piekary należą jeszcze do wsi w Kamieniu i są nazywane Pecare. W 1303 roku syn księcia opolskiego Ziemowita stawia we wsi drewniany kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. W okresie reformacji w Piekarach istnieje kościół ewangelicki, w którym proboszczem jest duchowny protestancki. Katolicyzm wraca z czasem do Piekar. W XVII wieku rodzi się kult Matki Boskiej i cudownego obrazu, Piekary stają się centrum religijnym i społecznym. Przyjeżdżają królowie, którzy modlą się pod cudownym obrazem.
Wiek XIX to gwałtowny rozwój świadomości narodowej. Wybitni działacze narodowi walczą z germanizacją (Maksymilian Jasionowski), wysyłają w roku 1882 petycję do władz pruskich z prośbą o wprowadzenie języka polskiego w szkołach.
Po I wojnie światowej Piekary znalazły się w powiecie świętochłowickim, a od 1939 roku należą do powiatu tarnogórskiego. W 1947 otrzymują prawa miejskie. Miały je otrzymać w 1939 roku, ale wojna pokrzyżowała plany. Od 1 stycznia 1999 roku, wraz z wejściem w życie reformy administracyjnej, Piekary Śląskie są miastem na prawach powiatu.
Na terenie Centrum znajduje się Bazylika wraz z Sanktuarium Matki Sprawiedliwości i Miłości Społecznej.
Ciekawostki:
- W Piekarach znajduje się Zespół kościelny Bazyliki Mniejszej p.w. Najświętszej Marii Panny i św. Bartłomieja, kościół neoromański projektu architekta Grotschla z 1849 roku. W skład zespołu wchodzą: kościół, cztery kaplice (MB Lekarki, św. Teresy, św. Franciszka, św. Sebastiana), Rajski Plac – dawny cmentarz z trójskrzydłowymi krużgankami, kaplica św. Rafała i Kompozycja Krzyża Misyjnego (1851).
- Zespół Kalwaryjski jest zabytkiem architektury. Pochodzi z roku 1896, w jego skład wchodzą kościół neogotycki pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego i 40 obiektów sakralnych.
- W Piekarach funkcjonują Dom Pielgrzyma i Klasztor Boromeuszek z końca XVIII wieku.
- Wykopaliska wskazują na istnienie na terenach Piekar – Centrum osady w epoce kamiennej.
- Na terenie miasta znajduje się Kopiec Wyzwolenia usypany w czasach międzywojennych.
- Od 1898 roku na terenie miasta działa zakład sztuki kościelnej, którego założycielem był Kazimierz Schaeffer.